Een goed verhaal is logisch én verrassend
Wat heb je nu nodig voor een goed verhaal? En als je verhaal niet werkt, wat kun je daar dan aan doen? We kijken naar logica en verrassing. En naar een kat, een hond en een niesbui.
Een kat, een hond en een niesbui.
Een experiment. Voordat je verder leest, bekijk dit filmpje tot 1:06.
- Welke personages zijn er in dit filmpje?
- Wat is er aan de hand?
- Welke andere elementen zie je die een rol zouden kunnen spelen?
- Hoe denk jij dat dit filmpje afloopt?
Klaar? Kijk het filmpje af. Had je het goed voorspeld?
Een goed verhaal zit logisch in elkaar
De personages waren helder. Het probleem was helder. We gaan er, veelal onbewust, vanuit dat alles wat we te zien en te horen krijgen ook een rol speelt in het verhaal. Het is dus logisch om te concluderen dat de hond een rol speelt in de oplossing van het probleem. Anders had je hem tenslotte weg kunnen laten.
Ook gaan we er (weer veelal onbewust) vanuit dat alles wat we nodig hebben om het einde te voorspellen, al aanwezig is.
Een ‘deus ex machina’
Ben je wel eens geïrriteerd geweest over een einde van een verhaal? Komt er opeens een nieuw personage langs dat plotseling alles oplost? Lijkt het einde compleet los te staan van de eerdere ontwikkelingen? Zo’n onverwachte ontknoping is niet logisch voor ons. We noemen dat ook wel een deus ex machina. Een “God uit een machine”. Dit verwijst naar oude toneelstukken, waar soms aan het einde met een takelmachine een personage (god) vanuit de lucht aan een touw naar beneden werd gelaten. Die bracht dan het toneelstuk tot een goed einde. Ook in die tijd konden sommige mensen (zoals de beroemde Griek Aristoteles) dat slecht waarderen!
Een goed verhaal is verrassend
Voor de meeste mensen die dit animatiefilmpje bekijken is de oplossing óók verrassend. Dat zit hem in twee dingen. Enerzijds zijn er soms elementen van het verhaal al aanwezig, die ons niet opgevallen zijn. Dat de maan een rol speelt, ligt eigenlijk wel voor de hand. Immers naast de kat, de hond en de sterren is er niet veel anders te zien. Toch komen de meeste mensen niet op dit idee. Ikzelf overigens ook niet hoor 🙂
Anderzijds is soms de manier waarop het opgelost wordt, een manier die nog niet in ons opgekomen is. In dit animatiefilmpje vooral omdat het in de ‘echte wereld’ zo niet kan. Waar dit voor ergernis kan zorgen, zorgt het in dit animatiefilmpje voor een verrassing met een glimlach. Je bent er tenslotte ook al een beetje op voorbereid, want sterren wegniezen komt ook niet elke dag voor.
Wat te doen als je verhaal rammelt?
Stel dat je nu zelf een verhaal aan het maken of bewerken bent. En het rammelt. Wat kun je dan doen?
1. Schrap alles wat weg kan uit je verhaal
Welke personages en welke elementen zijn echt nodig in het verhaal? Probeer zoveel mogelijk weg te laten. Is het helder wat er aan de hand is? Waar draait je verhaal om?
2. Welke oplossingen zijn logisch?
Nu je het verhaal zo klein mogelijk hebt gemaakt, is het tijd om te kijken naar logische oplossingen. Wat zou kunnen volgen uit de personages en hun plannen / problemen? Hoe zou dit af kunnen lopen. Brainstorm er op los!
Nog beter: denk er over na voordat je gaat slapen. En ga er dan een dag later voor zitten. Grote kans dat je frisse ideeën hebt.
3. Welke oplossingen zijn verrassend?
Hoe kun je de lezer, de luisteraar, de kijker, verrassen? Welke oplossing geeft ons zowel het gevoel dat het logischerwijs uit het eerdere kan volgen, en tegelijkertijd het gevoel dat we het pas nu ontdekken?
Misschien moet je om te verrassen eerder in het verhaal al een personage of element invoegen. Zo’n ‘maan’ waar we niet op letten, maar die later precies een rol blijkt te spelen.
4. Test het uit
Het bewijs dat iets werkt in een verhaal, zit hem altijd in je publiek. Hoe reageert je lezer, luisteraar, kijker? Gebruik die feedback om je verhaal te verbeteren.
Eigenlijk heel logisch. Maar misschien toch ook… verrassend!
