Berlijn Alexanderplatz Alfred Döblin

Verhalenverteller leest: Berlijn Alexanderplatz (Alfred Döblin)

Een gestoord boek, maar wel prettig gestoord. Berlijn Alexanderplatz (Alfred Döblin) neemt je mee Berlijn in en vertelt je alles over Franz Biberkopf. En meer.

Wat maakt dit 100 beste boeken project voor mij nu anders dan een willekeurige stapel aan boeken?

Dat kan ik het beste samenvatten in één zin: elk boek tot nu toe is een ervaring. Het zijn stuk voor stuk boeken die ik niet gelijk zelf zou pakken, maar die me wel bijblijven. Dat gold zeker voor het vorige boek dat ik las: Beminde van Toni Morrison), maar ook voor dit boek.

(advertentie)

Poort, Muziekwijk, Centrum, Parkwijk, Buiten

“Je stapt in in Poort. Muziekwijk. Centrum. Parkwijk. Buiten. De man op het station veegt peuken op. Er is geen koffie te koop, tenminste zo lijkt het want er ligt een zwerver voor de dichte deur te slapen. De beurs doet het goed. Pom-deri-dom. Pom-deri-da. De regen valt net zoals in de mythe van Sisyfus en onze held, Frankie BBK, die het zo goed voor elkaar had, die een nieuw leven begonnen was, zit te zuipen in de bar. Pom-deri-dom. Pom-deri-da. Alsof je worst lust.”

Dit komt niet uit Berlijn Alexanderplatz, maar schreef ik om je een beeld te geven van hoe het boek in elkaar zit. Opsommingen van tramhaltes, griekse mythes, krantenartikelen, chaotische verslagen van alles wat er op straat gebeurd; Alfred Döblin mixed het allemaal door het verhaal van Franz Biberkopf heen.

Dat maakte wel dat ik tijdens het lezen soms opeens vastliep. Alsof je over asfalt aan het fietsen bent en plotseling op een mul zandpad terechtkomt.

Anti-held Franz Biberkopf

Franz Biberkopf komt vrij uit de gevangenis. Hij zat daar vanwege een gruwelijke daad, en ik kan je alvast vertellen: dat is niet de enige gruwelijke daad die je in dit boek voor de kiezen krijgt.

Elk nieuw hoofstuk begint met komische opbeurende stukjes van de ‘verteller’. Over hoe Franz toch echt probeert op het rechte pad te blijven, maar hoe hem allemaal ellende overkomt. Ja, ja.

Toch is dat ook wel een beetje zo. Franz is niet de slimste, en ik ging hem toch best sympathiek vinden. Terwijl als je er langer over nadenkt wat ‘ie uitvreet…

Misschien komt dat ook wel omdat er in het boek nog een ander personage voorkomt, dat veel boosaardiger is.

Op ongeveer 3/4 van het boek gebeurde er iets gruwelijks. Het raakte me en vanaf dat moment heb ik een paar dagen stug doorgelezen om het boek uit te krijgen. Mooi dat een boek je echt verdrietig en boos kan maken, wel verrassend voor mij dat dat bij dit boek gebeurde.

Beelden

Al verhalenverteller probeer ik zo te vertellen dat mijn luisteraars de beelden in hun hoofd zien. En dat lukte me bij het lezen van dit boek niet. Veel was voor mij moeilijk voor te stellen.

Dat komt denk ik doordat ik nooit in Berlijn geweest ben, geen stadsmens ben en ook hoegenaamd geen beelden heb van de periode waarin het boek zich afspeelt: 1925-1930. Misschien had ik bij dit boek toch beter de televisieserie erbij kunnen kijken, om meer beelden te krijgen.

Ik hoop bij het volgende boek meer te kunnen ‘zien’.

Tot slot

Kenners van de Duitse literatuur beschouwen dit boek als één van de beste duitse boeken ooit. In het rijtje van de boeken van Kafka en Mann.

Wil je het ook lezen? Doen! Weet dat het een heftig boek is, waarin gruwelijke dingen plaatsvinden. Maar ook meeslepend, indrukwekkend, en tot nadenken stemmend.

Of, zoals de verteller aan het begin van het boek schrijft:

En aan het einde zien we onze man terug op de Alexanderplatz. Compleet veranderd, duidelijk slechter eruitziend, maar schoon van binnen. Dit te zien en te horen zal waardevol zijn voor veel lezers die, net als Franz Biberkopf, zich bevinden in een menselijk vel, maar, ook net als Franz Biberkopf, meer van het leven verwachten dan een stuk droog brood.

Verteller (Alfred Döblin, vrij vertaald Rudolf Roos)

Ook ‘Berlijn Alexanderplatz’ (Alfred Döblin) lezen?

Let er op dat je een recente vertaling te pakken krijgt, over oudere vertalingen lees ik weinig enthousiasme.

Na Berlijn ben ik zelf wel toe aan iets warmers. Het volgende boek op mijn lijst past daar ogenschijnlijk goed bij: De stad der blinden van de Portugese schrijver Jose Saramago.

Vergelijkbare berichten